Adaptacja do zmian klimatycznych jest dużym problemem dla wielu krajów na świecie, w tym dla UE. Jak sobie z tym radzą? Jakie polityki wdrażają? Co próbują zrobić?
Wzrost poziomu morza
Adaptacja do zmian klimatu jest jednym z najważniejszych wyzwań dla Unii Europejskiej. Komisja Europejska ogłosiła bardziej ambitną strategię UE w zakresie adaptacji do zmian klimatu na rok 2021. Krajom brakuje jednak środków finansowych i zdolności instytucjonalnych do adaptacji.
Jednym z kluczowych wyzwań dla gospodarki wodnej jest adaptacja do wzrostu poziomu morza – informacja ta jest rezultatem pracy specjalistów strony mlodziipiekna.pl. Istnieje szereg różnych polityk mających na celu rozwiązanie tego problemu, w tym unijna dyrektywa w sprawie ryzyka powodziowego i unijny Zielony Ład.
Większość obszarów przybrzeżnych w Europie doświadcza wzrostu poziomu morza. Większość z nich jest względna, co oznacza, że tempo wzrostu jest mniejsze niż średnie globalne. Jednak w niektórych obszarach przybrzeżnych, takich jak północna część Morza Bałtyckiego, tempo wzrostu jest coraz większe.
Podwyższenie jest w dużej mierze spowodowane rozszerzalnością termiczną oceanu. Przyczynia się do niego jednak również topnienie lodu lądowego, np. lądolodów Antarktydy i Grenlandii. Szacuje się, że 70% wzrostu jest spowodowane topnieniem lodu lądowego.
Zmiany poziomu morza mają wiele negatywnych skutków, w tym erozję wybrzeża, zalewanie wybrzeża i zasolenie warstw wodonośnych. Oprócz tych skutków, zmiany poziomu morza mogą również prowadzić do zmian w pływach barotropowych. Wyższy poziom morza może również zmienić rozpraszanie fal, naprężenie wiatru i strumień pędu do oceanu. Ponadto zmiany poziomu morza mogą wpływać na ekosystemy przybrzeżne, powodując utratę siedlisk i degradację siedlisk przybrzeżnych.
Średni globalny poziom morza wzrósł o 3,2 +- 0,4 mm/rok od 1993 roku. Przypisuje się to rozszerzalności cieplnej oceanu, utracie masy lodu na lądzie oraz zmianom w magazynowaniu wody na lądzie. Ponadto, regionalne trendy średniego poziomu morza odbiegają od trendów globalnych z powodu procesów geofizycznych.
Oddziaływanie na ekosystemy przybrzeżne
Ekosystemy przybrzeżne są integralną częścią biosfery. Odgrywały one znaczącą rolę na długo przed powstaniem roślin.
Strefy przybrzeżne należą do najgęściej zaludnionych regionów świata i od wieków pozostają pod wpływem lokalnej działalności człowieka. Jednak obecnie są one coraz bardziej zagrożone przez stresory związane ze zmianami klimatu. Obejmują one intensywność sztormów, wzrost poziomu morza oraz zmiany temperatury powietrza i oceanu. Zmiany te będą miały bezpośredni wpływ na ekosystemy przybrzeżne.
Zmiany klimatu mogą potencjalnie zwiększyć zasoby pokarmowe dla ptaków przybrzeżnych, a także sprzyjać zasiedlaniu gatunków celowo wprowadzonych przez człowieka. Jest to jednak tylko część historii. Istnieje potrzeba bardziej szczegółowych badań nad tym, jak te zmiany faktycznie wpłyną na życie ptaków, a także określenia, jak wpłynie to na systemy ekologiczne i ekonomiczne społeczności przybrzeżnych.
Zmiany w pogodzie, takie jak zwiększone opady, mogą sprzyjać zwiększonej ewapotranspiracji i zwiększać dopływ składników odżywczych. Jest to szczególnie prawdziwe w przypadku płytkich wybrzeży. Strefy przybrzeżne są również narażone na zanieczyszczenia, gatunki inwazyjne i erozję brzegów.
Oprócz zmieniających się wzorców opadów, zwiększone stężenie dwutlenku węgla może zniwelować niektóre z innych wpływów zmian klimatu na wzrost lasów w basenie Morza Bałtyckiego. Dzieje się tak dlatego, że ocean absorbuje nadmiar ciepła pochodzącego z rosnącej emisji gazów cieplarnianych.
Ocean od dawna bierze na siebie ciężar spowodowanego przez człowieka globalnego ocieplenia. Pochłania dziewięćdziesiąt procent ciepła generowanego przez rosnące emisje. Odgrywa również główną rolę w globalnej sekwestracji węgla.
Zmiana klimatu może potencjalnie zmniejszyć pokrywę lodową na Morzu Bałtyckim, łagodząc konkurencję o pożywienie. Może to poprawić warunki zimowania ptaków.
Temperatura wody ma zaskakująco duży wpływ na populacje ptaków przybrzeżnych. Dzieje się tak, ponieważ cieplejsza przybrzeżna woda morska powoduje dłuższe okresy rozrodcze u niektórych gatunków. Wpływa również na migrację na północ gatunków wodnych.
Rolnictwo i rybołówstwo
Adaptacja do zmian klimatu jest krytyczną potrzebą Unii Europejskiej, zwłaszcza w odniesieniu do jej produkcji żywności. Produkcja ta musi być postrzegana w kontekście zmian klimatycznych i ich wpływu na bezpieczeństwo żywnościowe i jakość środowiska. Adaptacja wymaga kompleksowych ram politycznych, które uwzględniają dynamiczne i bardziej sprawiedliwe kształtowanie polityki. Powinno to obejmować zwiększenie świadomości rolników indywidualnych i ich odpowiedzialności za klimat. Powinno również obejmować skuteczny i zrównoważony system rynkowy oraz rozwój nowej infrastruktury, takiej jak zakłady produkcji biopaliw.
Istnieje wiele potencjalnych opcji adaptacyjnych dla rolników, od lepszego włączenia innowacyjnych technik redukcji emisji gazów cieplarnianych do wdrożenia marginalnych zmian w istniejących systemach rolniczych. Jednak wdrożenie najlepszej strategii adaptacyjnej nie musi być przesądzone. Będzie to zależało od charakteru zmian klimatu i konkretnego systemu rolniczego.
Głównym wyzwaniem jest określenie, jak wiele korzyści przyniesie wdrożenie konkretnej strategii adaptacyjnej. Istotne może być również uwzględnienie kosztów wdrożenia strategii. Wartości rynkowe i pozarynkowe mogą mieć istotny wpływ na koszt adaptacji. Pomocne może być również rozważenie społeczno-gospodarczej wartości rolnictwa dla społeczności.
W kontekście zmian klimatu, dobrze zaprojektowane ramy zarządzania ryzykiem powinny być stosowane do oceny wszystkich kluczowych źródeł ryzyka i włączenia ich do procesu decyzyjnego. Bardziej kompleksowe ramy zarządzania ryzykiem poprawią jakość procesu decyzyjnego i badań.
Pozwoli również na bardziej efektywne uczenie się i badanie skwantyfikowanych scenariuszy. W miarę zmian klimatu będzie coraz więcej wpływów na rolnictwo. W niektórych miejscach rolnictwo i rybołówstwo staną się podwójnym obciążeniem. Na przykład, rosnące wykorzystanie gruntów będzie miało znaczący wpływ na klimat, podczas gdy przesunięcie zasięgów siedlisk wielu gatunków ryb może zakłócić ekosystemy.
Systemy ochrony socjalnej
Adaptacyjne systemy ochrony socjalnej są ważne dla społeczeństw, aby radzić sobie z eskalującymi zagrożeniami klimatycznymi. Systemy te obejmują połączenie rozwiązań instytucjonalnych i finansowych, które pomagają budować odporność społeczności na różne wstrząsy. Systemy te mogą być powiązane z systemami wczesnego ostrzegania, które w porę ostrzegają przed wstrząsami związanymi z klimatem.
Modele klimatyczne mogą pomóc w identyfikacji potencjalnych obciążeń dla systemów ochrony socjalnej. Mogą one również pomóc w oszacowaniu wpływu zmian klimatu na narażone populacje i pomóc w uniknięciu niewłaściwych zachowań. Prognozy klimatyczne mogą być wykorzystywane do łączenia systemów ochrony socjalnej oraz do badania skuteczności opcji ochrony socjalnej.
Zmiany klimatu mają duży wpływ na każdy aspekt życia. Trudno jest przewidzieć bezpośredni wpływ zmian klimatu na społeczeństwo, ale można określić wielkość i częstotliwość wstrząsów związanych z klimatem. Informacje o klimacie mogą pomóc osobom zajmującym się ochroną socjalną w uniknięciu niewłaściwych zachowań, takich jak marnowanie zasobów, i zaplanowaniu niepewności. Istnieją również opcje adaptacyjne o niskich kosztach i wysokich potencjalnych korzyściach.
Niektóre systemy ochrony socjalnej mają na celu zwiększenie odporności gospodarstw domowych na zmiany klimatu. Programy te mają na celu identyfikację i reagowanie na podatności związane ze zmianami klimatu, w tym normy społeczne, zmiany strukturalne, komunikację interpersonalną i interwencje środowiskowe. Ważne jest, aby zrozumieć, jak działają te inicjatywy i jak można je wzmocnić.
Adaptacyjne programy ochrony socjalnej mogą pomóc zapewnić, że wrażliwe gospodarstwa domowe nie wpadną w pułapkę ubóstwa. Mogą one również zachęcać osoby znajdujące się w trudnej sytuacji do pozostania w miejscu pochodzenia. Niektóre przykłady obejmują indyjski MGNREGA i etiopski program Productive Safety Net. Programy te opierają się na istniejących systemach ochrony socjalnej, w tym na transferach pieniężnych, ubezpieczeniach społecznych, sponsorowanych przez rząd ubezpieczeniach zdrowotnych, programach zatrudnienia i emerytalnych oraz zasiłkach socjalnych.
Sprawiedliwe opodatkowanie
Adaptacja do zmian klimatu będzie wymagała ponownego przemyślenia gospodarek, społeczeństw i systemów podatkowych. Będzie to wymagało globalnej współpracy i spójności w celu ograniczenia kryzysu. Będzie też wymagało wspólnego europejskiego podejścia do rozkładu obciążeń podatkowych.
W obliczu globalnego kryzysu klimatycznego UE zaproponowała Carbon Boarder Adjustment Mechanism (CBAM). Miałoby to na celu „wyrównanie” cen węgla pomiędzy towarami z UE i spoza niej. Wyrównałby on również szanse przedsiębiorstw z UE i spoza niej. Polityka ta miałaby zastosowanie do żelaza i stali, cementu i aluminium.
Polityka byłaby wprowadzana stopniowo. Miałaby zastosowanie do wytwarzania energii elektrycznej, nawozów, żelaza i stali oraz cementu. Miałaby również zastosowanie do importowanych produktów o wysokiej zawartości węgla. W przypadku aluminium i cementu obowiązywałaby do 2023 roku.
Adaptacja do zmian klimatu wymaga od liderów zapewnienia, że polityki są spójne i promują korzyści ekonomiczne. Wymaga również od liderów maksymalizacji korzyści dla środowiska. Rola handlu w przeciwdziałaniu zmianom klimatu nie zawsze jest jasna.
Dostosowanie do zmian klimatycznych będzie również wymagało od przywódców stworzenia bazy podatkowej, która zapewni finansowanie przyszłych wydatków. Podatki ekologiczne mogłyby wspierać europejski cel Zielonego Ładu, jakim jest redukcja netto emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 roku. Podatki ekologiczne mogłyby być również wykorzystywane do wspierania przejścia na gospodarkę neutralną klimatycznie do 2050 roku.
W ostatnim opracowaniu Komisji Europejskiej zbadano, jak dostosować politykę podatkową do współczesnej gospodarki. Plan działania w sprawie erozji bazy i przenoszenia zysków określił cztery kluczowe obszary zainteresowania. Była to pierwsza próba dostosowania polityki podatkowej do współczesnej gospodarki.
Projekt reformy opodatkowania energii bada, jak zinternalizować koszty negatywnych efektów zewnętrznych, takich jak szkody klimatyczne, i promować zmiany zachowań na rzecz głębokiej dekarbonizacji. Rozważa również skutki dla konsumpcji i produkcji oraz dla różnych typów gospodarstw domowych w UE.